05 Şubat 2007
Kyoto ve çocuk hakları konulu bir yazı yazmayı düşünmüştüm. Küresel ısınma gündem konuydu ve çocukların sağlıklı çevrede yetişme hakkı vardı. Bilinçsizce güdümlü, her şeye rağmen güdümlü ve fişekli tüketim toplumlarında çevreyi de tükettiğimiz aşikardı. Malum Kyoto da 16 Şubat’ta yürürlüğe girecek ve tabii ki Türkiye bu sözleşmeye tarafdı. Ve yine çok eminim ki Birleşmiş Milletler’in Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi’nde olduğu gibi Türkiye Kyoto’nun uygulanmasında da çok gecikecekti. Bu, yazılmazsa yazılmaz bir konu ama yine maalesef pek fazla insanımızın farketmediği, Devlet Bakanımızın farketmeyeceğinden zaten emin olduğum bir başka konu dikkatimi yeniden çekti. Türkiye’de kimliksiz çocuğun %21 oranında olduğunu okumuştum, diğer sorunların yanında önemsememişiz. Pek de abartılı gelmişti aklım selim olduğu için.
Üzücü ama çocuk haklarının ihlalini yazmak için konu sıkıntısı çekilmiyor. Haydi şimdi sizi Erzurum’un Tekman İlçesi’ne bağlı Karlıca Köyü’ne götüreyim. Bildiğiniz gibi buralara gitmek için uçağa binmem gerekmiyor eski usul. Uyduya çıkıp her yeri görüntüleyebiliyorum. Köyleri bile.
Erzurum, arazi büyüklüğü yönünden Türkiye’nin 4. büyük şehri. Toprakların %30’u Karadeniz bölgesinde ancak büyük bölümü Doğu Anadolu bölgesinde. Erzurum’un toplam nüfusu 2000 sayımına göre 937.389 kişi. Göç alan bir şehirden bahsediyoruz ama araziye bakınca nüfus yoğunluğu Türkiye ortalamasının yarısından az. Erzurum Valisi Celalettin Güvenç hukuk kökenli. Dergicilik de yapıyor. Yerel yönetimlere dair bol makale yayınlamış ama yine de İl’de okuma yazma oranını sadece %86,5 lara getirebilmiş. Ahh... 126.547 yurttaş okuma yazma bilmiyor. Bu sayı bile şaibeli artık. Neden mi?
Erzurum’da 19 ilçe var. Tekman ilçesi merkeze komşu. 2011 Üniversiteler Arası Kış Olimpiyatları Palandöken’de yapılacak. Tekman Spor Klübüne de sempati ve değer sınırsız görülüyor. Tekman ilçesine bağlı 69 köy var. Bu köylerin sadece 6 sında su şebekesi mevcut. Diğerlerinde su ihtiyacı çeşmelerden karşılanıyor. Ooo, durum merkeze komşu ilçenin köylerinde pek de parlak gözükmemeye başladı uydudan bakınca. Erzurum’da Köy Hizmetleri İl Müdürlüğü’nün işi çok. Hımm... Niyeti var mı acaba?
İlçe’de toplam 442 km köy yolu ağı var. Bu yolların 158 km si ham yol, stabilize değil. Kar yağınca yollar kapanıyor. Yağmur yağınca da çamur oluyor. O yüzden olsa gerek Kaymakam Bey köyleri pek ziyaretçi değil. Vali de anlaşılan köylerin hali nicedir diye sormamış çoktan.
Muhtarlarla irtibat da pek zayıf gözüktü uydudan. Nitekim yakından da Erzurum’un merkeze komşu Tekman ilçesinin köylerinde durum vahim çocuk hakları açısından. İşte Karlıca Köyü. Köy, toplam 90 hanelik. Bine yakın nüfus var. Bunların %25’e yakını çocuk gibi duruyor. Kesin söyleyemiyorum çünkü ÇOCUKLARIN NÜFUS KAYITLARI YOK. Çocukların isimleri var ama kayıtları yok. Durum, son 15 gün içinde bu köyde fazla sayıda çocuğun ölümüyle ortaya çıkmış. Çocuklar doğduğunda nüfusa kayıt edilmediklerinden öldüklerinde de bildirimde bulunulmamış. Bu köyde devletin varlığından bahsedebilir miyiz? Ihh... Muhtar nerede, Jandarma nerede, off Kaymakam nerede? Gözükmüyorlar ortada.
Çocuklar topluca ölüp de bildirmemeye rağmen hasbel kader hastaneye hasta getirilen çocukların varlığıyla olay ortaya çıkınca Kaymakam aileleri suçlamış. Bu bana hiç yabancı değil. Aileler suçludur... Kaymakam’ın, Vali’nin tek tek köy gezecek hali yok ya.
Çocuğun kimlik sahibi olma yani yurttaş olma hakkından bahsetmeyeyim. Siz bunu biliyorsunuz. Öğrenmesi gereken muhtarlar var. Kimden hesap soracağız şaşırdım. Bir türlü yurttaş olmayan çocuğun Kyoto’dan doğan hakları olabilir mi?
Erzurum’un gerçek nüfusu kaç acaba, bunu da çok merak ettim... Uydudan durum budur. Ahh, küresel ısınma ahh... Türkiye’de sana sıra pek kolay geleceğe benzemiyor. Biraz daha ağırdan alsan ısınmayı, biz yetişeceğiz İNŞALLAH.
Yorumlar